IJswadlopen

WINTERS WAD BIJ NOORDPOLDERZIJL Gn.
23 januari 2013

Stuifsneeuw op de kwelder

Kruiend ijs langs de Zuid Oost Lauwers

Kruiend ijs langs de Zuid Oost Lauwers

Stuifsneeuw, door zeewater geïnfiltreerd en daarna bevroren

Stuifsneeuw in de luwte van een rijsdam, Foto's Adriana Faber

IJSWADLOPEN februari 2012

Winterse Wadzwerftocht bij Noordpolderzijl 13 febr. 2010

Winterse Wadzwerftocht bij Noordpolderzijl 13 febr. 2010, foto's Coen van der Molen

Meer info en foto's op

IJsvorming op wad bij Noordpolderzijl Gn. februari 2012

IJSWADLOOPTOCHT

Bij aanhoudende matige tot strenge vorst bevriest het water van de Waddenzee. Het landschap dat daarbij ontstaat kan worden bekeken tijdens een toeristische 'ijswadlooptocht'.

Koude winters
Het water van de Waddenzee begint te bevriezen bij -2° Celsius. Het moet wel lang en streng vriezen voor de 'hele' Waddenzee is dichtgevroren en er over het ijs naar de eilanden kan worden gelopen.

De laatste keer dat dit kon was in de winter van 1995/96. Er kwam net geen Elfstedentocht, maar het bleek wel mogelijk, vele wakken ontwijkend, lopend over het ijs naar Ameland en Engelsmanplaat te gaan.

Narrow escape
De volgende winter, die van 1996-97, was er na ca. twee weken strenge vorst wel een Elfstedentocht. De Waddenzee was toen echter lang niet dichtgevroren. Wel lag er veel drijfijs, dat bij laagwater deels op de droogvallende wadplaten kwam te liggen. Bij wind uit noordelijke richtingen lag dit ijs voor de vaste wal, bij wind uit zuidelijke richtingen ten zuiden van de eilanden. Het bleek een hachelijke onderneming door dit zware ijs het wad over te steken, zo ondervonden enkele wadloopgidsen.
Wel lag er die winter aan de vastelandskant plaatselijk vast ijs, waarover het mogelijk was een ijswadlooptocht te maken zonder er door heen te zakken.

Tijdens de strenge winter van 1962-63 leek de Waddenzee een poolzee. Zelfs bij hoogwater was het mogelijk over het ijs naar Schiermonnikoog en Ameland te lopen.
En in de winter van 1928-29 werden per auto tochten over het ijs naar Schiermonnikoog gemaakt. Hotel van der Werff moedigde dergelijke ondernemingen toen aan en bood de overstekers een warm verblijf in het hotel aan.

Tijdens de lange winters van 2009-10 en 2011-12 werden diverse toeristische ijswadloopzwerftochten georganiseerd vanaf de vaste wal.

Zout ijs
Zeeijs gedraagt zich anders dan ijs op kanalen en meren. Een ijswadloper kan allerlei situaties aantreffen.
Het zoute ijs is vrij zacht. Op 'zoet' ijs kun je schaatsen als het ca. zeven cm dik is. 'Zout' ijs daarentegen moet wel 20 cm dik zijn voor een volwassen mens er op kan lopen. Schaatsen is er vrijwel nooit bij, de ijzers zakken in het zachte ijs weg. Bovendien is het oppervlak vaak zo oneffen dat er niet te schaatsen valt.

De vloed brengt twee keer per dag relatief warm zeewater mee. Dit kan door de ijsvelden heenbreken en er overheen stromen. Daarna kan dit water weer bevriezen waarbij een betrekkelijk vlakke ijsvloer ontstaat. Ook kan het vloedwater een ijsvloer optillen en, bij winderig weer, in stukken breken. De schotsen drijven met de wind mee. Zo kan een gebied dat op een dag bedekt was met flinke ijsschotsen een dag later weer vrijwel ijsvrij zijn.
Schotsen kunnen gaan kruien waarbij soms meters hoge 'kistwerken' ontstaan. Soms bestaat het ijs plaatselijk uitsluitend uit fijne schilfertjes, waar je volledig in wegzakt. Tot je middel waden door dit schilferige ijs is geen uitzondering (en zwaar werk).

Geulenpatroon verandert
Bij eb stroomt het water van de Waddenzee naar de Noordzee. Bij zware ijsgang kunnen de geulen en prielen waardoor het water anders wegstroomt worden afgedamd. Het ebwater snijdt dan nieuwe geulen en prielen uit op plaatsen waar je dat niet gewend bent.
Onder vast ijs blijft dikwijls water staan, ook op plekken die anders, als er geen ijs is, tijdens de uren rond laagwater meestal droog staan. Dat betekent dat als je er door heenzakt, je toch natte en (erg) koude voeten kunt krijgen. Bij minder strenge vorst liggen hier en daar ijsveldjes op het wad waar je om heen kunt lopen.

De oriëntatie onderweg kan lastig zijn: de vaste herkenningspunten zijn bedekt met ijs. Geulen kunnen zijn dichtgevroren, mosselbanken bedekt met ijs, tonnen in de vaargeul soms kilometers verplaatst. Plaatselijk kan het ijs erg glad en hobbelig zijn, bij harde wind valt het soms niet mee overeind te blijven.
Als het eenmaal weer gaat dooien is het ijs van de droogvallende platen opvallend snel weer verdwenen.

Al met al dus een buitengewoon dynamisch gebeuren! Het kan voorkomen dat je op de ene dag het wad op een bepaalde plaats verkend en dat als je er de volgende dag weer komt, het ijslandschap volledig is veranderd. Uiterste voorzichtigheid bij het ijswadlopen is dus geboden.

TOERISTISCHE IJSWADLOOPTOCHTEN

IJswadlooptocht bij Noordpolderzijl Gn, febr. 2012, pauze bij de ton VN 1, foto Lammert Kwant

Door ons georganiseerde toeristische ijswadlooptochten worden bij Noordpolderzijl (Gn) gelopen. Het wad ligt hier hoog en er hoeven geen geulen van betekenis te worden overgestoken. De afstand tot de zeedijk bedraagt maximaal 3.5 km. Saai? Toch kun je hier een aardige indruk krijgen hoe het bevroren wad er uit ziet. En het moet wel veilig en leuk blijven. De tocht duurt ca. 3 uren, afstand, erg afhankelijk van de ijscondities 6 - 8 km.

WADLOPERSUITRUSTING BIJ IJSWADLOOPTOCHTEN

• Waterdichte, goed passende rubberlaarzen met profiel, tenminste 3 dm hoog
  Te klein? Dan koude voeten
  Te groot? Laarzen kunnen uitgaan in plaatselijk aanwezig, niet bevroren slik.
  Waterdicht !
• 2 paar sokken o.a. om laarzen die te groot zijn passend te maken
• Broek of trainingsbroek
• Daar overheen: regenbroek
• Warme bovenkleren, muts, sjaal, handschoenen/wanten. Plus regenjas!
• In een rugzak: droge sokken en droge handschoenen. En eten en (warm) drinken voor ca. 4 uur.
• Het meenemen van twee skistokken wordt van harte aanbevolen.

De tocht is alleen geschikt voor sportieve, gezonde, niet corpulente deelnemers.

VERTREKTIJDEN
De tochten worden alleen gelopen bij gunstig weer, bij voldoende lage waterstand en bij voldoende deelname. Ook de ijscondities op het wad moeten gunstig zijn.

Bovenaan deze pagina staan data met evt. geplande ijswadlooptochten.

OPGAVE
en verdere inlichtingen per e-mail.